Một tiết làm bài kiểm tra cuối học kỳ của học sinh Trường THPT Hoàng Hoa Thám – TPHCM.
Phương pháp làm bài thi tốt nghiệp môn Vật lý
Thứ Năm, ngày 28/04/2011, 15:00
Sự kiện: Tuyển sinh 2011
(giao duc) - Nên làm lý thuyết trước vì lý thuyết chiếm khoảng trên 40% nội dung đề. Những câu lý thuyết thường khá dễ, chỉ cần chút ít suy luận.
Qua các đề thi trắc nghiệm tốt nghiệp THPT môn vật lý từ năm 2007 đến nay, chúng ta tạm đúc kết cách làm bài sao cho nhanh và hợp lý.

Chú ý phương pháp giải tổng quát

Trước hết, phải đọc tổng quát thật nhanh toàn bộ đề và tô sẵn những câu lý thuyết biết chắc chắn đúng. Những câu tìm phát biểu sai thì tô lên chữ sai để sau đó coi lại cho chắc. Sau đó, nên làm lý thuyết trước vì lý thuyết chiếm khoảng trên 40% nội dung đề. Những câu lý thuyết thường khá dễ, chỉ cần chút ít suy luận.

Về cấu trúc đề thi, phần nhiều câu hỏi nhất là phần dao động cơ học và phần dòng điện xoay chiều. Phần dao động cơ học thường vướng ở vấn đề thời gian đi từ điểm này đến điểm kia. Trừ một số trường hợp đặc biệt có thể học thuộc, còn lại nên chú ý phương pháp giải tổng quát dựa vào mối liên hệ giữa dao động điều hòa và chuyển động tròn đều. Với phần dòng điện xoay chiều, một số câu hơi khó có thể vẽ giản đồ và dùng kiến thức hình học đơn giản để giải.

Các phần sóng ánh sáng, lượng tử ánh sáng, hạt nhân nguyên tử, từ vi mô đến vĩ mô thường cho lý thuyết khá nhiều nên cần nắm vững, hiểu rõ sâu sắc các kiến thức trong sách giáo khoa. Phần bài tập sóng ánh sáng thường là giao thoa ánh sáng với những kiến thức quen thuộc như tìm số vân, vị trí vân trùng…; phần bài tập hạt nhân nguyên tử chú ý đến năng lượng liên kết riêng, số hạt nhân phân rã trong hiện tượng phóng xạ, năng lượng phản ứng...

Để phân phối thời gian làm bài hợp lý, nên lưu ý cấu trúc đề thi tốt nghiệp THPT gồm hai phần: Phần chung (dao động cơ: 6 câu; sóng cơ: 4 câu; dòng điện xoay chiều: 7 câu; dao động và sóng điện từ: 2 câu; sóng ánh sáng: 5 câu; lượng tử ánh sáng: 3 câu; hạt nhân nguyên tử và từ vi mô đến vĩ mô: 5 câu); phần riêng: khoảng 8 câu.

Thuộc lòng công thức

Thời gian ôn tập không còn nhiều nên để chắc chắn đạt 7 hoặc 8 điểm, các em có thể không cần đầu tư nhiều vào chương I và chương VIII nhưng chú trọng các nội dung sau đây:

- Chương II (dao động cơ): Chú trọng phần phương trình dao động, phương trình vận tốc, phương trình gia tốc. Các khái niệm đặc trưng (tần số, chu kỳ, biên độ, pha dao động, pha ban đầu…); mô tả đồ thị ly độ; các biểu thức động năng, thế năng, cơ năng; biểu diễn dao động điều hòa và chuyển động tròn đều; dao động tuần hoàn; khảo sát con lắc lò xo nằm ngang; dao động tắt dần, duy trì cưỡng bức, cộng hưởng; tổng hợp dao động điều hòa; khảo sát con lắc đơn; đo T và g.

- Chương III (sóng cơ) và chương IV (dao động và sóng điện từ): Chú trọng phần đại cương về sóng cơ; nhiễu xạ, phản xạ, giao thoa, sóng dừng; sóng âm; các đặc trưng của sóng âm; dao động điện từ; điện từ trường.

- Chương V (dòng điện xoay chiều) và chương VI (sóng ánh sáng): Chú trọng các khái niệm về dòng điện xoay chiều; mạch điện; các máy điện; khảo sát mạch RLC nối tiếp; phần tán sắc, nhiễu xạ, giao thoa; quang phổ; tia hồng ngoại, tử ngoại, Rơn-ghen; đo bước sóng ánh sáng bằng giao thoa; khe Y-âng.

- Chương VII (lượng tử ánh sáng): Lưu ý phần thí nghiệm về hiện tượng quang điện; thuyết lượng tử; định luật quang điện; lưỡng tính sóng hạt; quang điện trong, quang điện ngoài; mẫu nguyên tử Bo; sơ lược về laze.

- Chương IX (hạt nhân nguyên tử) và chương X (từ vi mô đến vĩ mô): Chú trọng phần cấu tạo, đồng vị; khối lượng, năng lượng nghỉ, liên kết, liên kết riêng; phản xạ; phản ứng hạt nhân, phân hạch, nhiệt hạch; lực hạt nhân; hạt sơ cấp; hệ mặt trời, sao và thiên hà, cấu tạo vũ trụ.

Lưu ý là phải ôn thật chắc lý thuyết, thuộc lòng các công thức để có thể thao tác nhanh. Với học sinh khá giỏi, thời gian làm gần hoàn chỉnh một đề thi khoảng 40 phút, 20 phút còn lại dành cho các câu còn nghi ngờ và 1 - 2 câu hóc búa.

Làm trước những câu chắc đúng
Phần bài tập vì có nhiều mã đề nên không như thi tự luận là thường cho câu dễ trước, câu khó sau. Do đó, câu nào làm nhanh, chắc đúng thì làm trước, tô luôn trên đáp án. Các câu cần tính toán qua 2, 3 giai đoạn thì làm sau. Đừng mất tinh thần khi gặp 2 hoặc 3 câu đầu tiên khó.

Toán vật lý thì cần đơn vị, nhưng nếu nhìn thấy 4 đáp án có số hạng đầu khác nhau và tính toán chỉ có nhân chia (không lấy căn hay lũy thừa) thì đa số các trường hợp đều không cần đổi đơn vị làm mất thì giờ. Thí dụ: Nếu chỉ tính khoảng vân i = λ.D/a thì λ, D, a thường là đề sẽ cho khác đơn vị nhưng chúng ta không cần đổi đơn vị.